Chlorek tionylu to bezbarwna lub bladożółta ciecz o ostrym zapachu. Jest rozpuszczalny w benzenie, chloroformie i czterochlorku węgla. Jego gęstość względna wynosi 1,676, temperatura topnienia -104,5℃, a temperatura wrzenia 78,8℃. W kontakcie z wodą ulega rozkładowi na dwutlenek siarki i chlorowodór. Chlorek tionylu różni się od chlorku tionylu (SO2Cl2) ze względu na zdolność substytucji grupy hydroksylowej lub grupy siarkowej. Ma szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, pestycydowym, barwnikowym i syntezie organicznej.
Właściwości chemiczne chlorku tionylu
Chlorek tionylu ma strukturę cząsteczkową typu stożkowego, w której centrum siarki (VI) zawiera jedną wolną parę elektronową. Tworzy odpowiednie chlorki z fenolami i alkoholami zawierającymi grupę hydroksylową. Może również reagować z odczynnikami Grignarda, tworząc związki sulfotlenku. Chlorek tionylu jest bezbarwną lub jasnożółtą lotną cieczą o silnym duszącym zapachu. Jest mieszalny z benzenem, chloroformem i czterochlorkiem węgla.
Metody oczyszczania chlorku tionylu
Surowy chlorek tionylu często zawiera zanieczyszczenia, takie jak chlorek sulfurylu, monochlorek siarki i dichlorek siarki. Aby uzyskać wyższą czystość, można zastosować metodę oczyszczania destylacyjnego. Polega ona na dodaniu proszkowanej siarki do wrzącego chlorku tionylu, a następnie przeprowadzeniu destylacji. Istnieje również metoda oczyszczania destylacyjnego w obecności fosforynu trifenylu. Usunięte zanieczyszczenia powinny obejmować chlorek sulfurylu, monochlorek siarki i dichlorek siarki.
Zastosowania chlorku tionylu
Chlorek tionylu jest ważnym połproduktem w chemii organicznej i znajduje szerokie zastosowanie w różnych branżach. W przemyśle farmaceutycznym stanowi 25% zużycia i jest używany do produkcji różnych substancji, takich jak inabenfid, walerian, fenwalerat, dimertryna, flucytrynat, diflubenzuron, izokarbofos, fenpropatryn, endosulfan, deltametryna, chloropirydyna, kwizalofop i warfaryna. Przemysł pestycydowy stanowi 50% zużycia chlorku tionylu i wykorzystuje go do produkcji środków owadobójczych. W przemyśle barwnikowym stanowi 5% zużycia i jest stosowany do produkcji barwników. Pozostałe 20% zużycia odnosi się do innych gałęzi przemysłu.
Metoda syntezy chlorku tionylu
Istnieją różne metody syntezy chlorku tionylu. Jedna z nich polega na reakcji trojtlenku siarki z dwuchlorkiem siarki. Inną metodą jest metoda kwasu chlorosulfonowego, która polega na dodaniu proszku siarki, kwasu chlorowego i monochlorku siarki do reaktora, a następnie przeprowadzeniu reakcji przy obecności chloru. Można również wykorzystać dwutlenek siarki, który reaguje z ciekłym chlorem i ciekłym dwutlenkiem siarki w pełnym obiegu, aby otrzymać chlorek tionylu.
Toksyczność chlorku tionylu
Chlorek tionylu jest substancją toksyczną, żrącą i rozrywającą. Może działać szkodliwie na zdrowie poprzez wdychanie, połykanie lub wchłanianie przez skórę. Kontakt z oczami, skórą, błoną śluzową i drogami oddechowymi może powodować rany oparzeniowe. Inhalacja może być śmiertelna z powodu skurczu i obrzęku gardła i oskrzeli. Objawy zatrucia obejmują uczucie pieczenia, kaszel, świszczący oddech, zapalenie krtani, duszność, ból głowy, nudności i wymioty. W przypadku kontaktu ze skórą należy natychmiast zdjąć zanieczyszczoną odzież i spłukać dużą ilością wody. W przypadku kontaktu z oczami, natychmiast unieść powiekę i spłukać dużym strumieniem wody lub solą fizjologiczną. W przypadku wdychania należy szybko opuścić miejsce zdarzenia i zapewnić świeże powietrze. W przypadku spożycia należy przepłukać usta wodą i wypić mleko lub białko jajka.
Postępowanie z marnowanym chlorkiem tionylu
Zaleca się recykling destylacyjny marnowanego chlorku tionylu. Jeśli ilość jest duża, można rozważyć recykling lub sprzedaż na zewnątrz w celu leczenia. Jeśli ilość jest niewielka, można go dodać do wody alkalicznej w celu rozkładu i neutralizacji.
Pakowanie i przechowywanie chlorku tionylu
Chlorek tionylu powinien być przechowywany w szczelnych opakowaniach, takich jak szklane lub plastikowe beczki, wiadra lub butelki. Należy unikać mieszania go z innymi substancjami chemicznymi i przechowywać go oddzielnie od baz. Magazyny, w których przechowywany jest chlorek tionylu, powinny być chłodne i wentylowane, z temperaturą przechowywania poniżej 25℃ i wilgotnością względną poniżej 75%. Należy zadbać o to, aby pojemniki nie przeciekały, nie odpadały i nie pękały. Podczas transportu należy unikać nasłonecznienia, deszczu i wysokich temperatur. Należy również zapewnić odpowiednie środki reagowania na wycieki i materiały żywicielskie.
Podsumowanie
Chlorek tionylu jest cieczą o ostrym zapachu i różnorodnych właściwościach chemicznych. Znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, pestycydowym, barwnikowym i syntezie organicznej. Istnieją różne metody produkcji i oczyszczania chlorku tionylu. Należy zachować ostrożność podczas obchodzenia się z tą substancją, ponieważ jest toksyczna i żrąca. W przypadku marnowania chlorku tionylu zaleca się recykling destylacyjny lub neutralizację. Przechowywanie chlorku tionylu wymaga szczelnego opakowania i odpowiednich warunków magazynowania.
